گروه سیاسی: رهبر معظم انقلاب در ادامه جلسه بیست ‌و ششم تفسیر قرآن خود، به شرح لطائف معانی در تأمّلات قرآنی و توضیحی پیرامون معنای کافر درقرآن پرداختند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در جلسات تفسیر قرآن خود به تبیین واژه‌های بنیانی و آیات کلام‌الله ‌مجید می‌پردازند. این خبرگزاری با عنایت به رسالت قرآنی خود بر آن است تا بصورت سلسله‌وار نظرات معظم‌له را در موضوعات مختلف قرآنی به مخاطبین خود ارائه دهد.

متن ذیل، نظرات ایشان پیرامون لطائف معانی در تأمّلات قرآنی و توضیحی پیرامون معنای کافر در قرآن است که در ادامه جلسه بیست ‌و ششم تفسیر ایشان بیان شده است؛

لطائف معانی در تأمّلات قرآنی

بنده در تأمّلات قرآنی بارها اتفاق افتاده، بعد از آنکه یک آیه را بیشتر از صد مرتبه خواندم و یک معنای لطیفی را از آن نفهمیده بودم، وقتی برای صدویکمین بار می‌خوانم و دقت می‌کنم آن معنا را درک می‌کنم و حال اینکه آیه همان آیه است و من هم همان آدمی هستم که آیه را صدبار با دقت خواندم و نفهمیدم!

آنوقت انسان تعجب می‌کند که چگونه این معنا را از آیه نمی‌فهمید، ولذا شما با انس به قرآن به این سلسله تأمّلات قرآنی‌ خودتان ادامه بدهید و با تدبر به قرآن مراجعه کنید، شاید بتوانید یک معنای لطیفی پیدا کنید.

البته توجه داشته باشید که هر چیزی به ذهن انسان آمد فوراً نباید بگود این معنای قرآنی است، بلکه باید ازلحاظ ترکیب زبانی، سازگار و قابل قبول باشد، نه اینکه اگر یک معنای دوری به ذهن کسی برسد فوراً بگوید مراد این است! چه دلیلی دارد که مراد آیه این است؟

باید انسان اهل زبان باشد تا بتواند معنا را از این جمله بیرون بیاورد و تا آنجایی که من می‌فهمم اینطور است که وقود آتش دوزخ سنگ است. چوب را دیده بودیم که در آتش بسوزد، اما آن آتش مشتعل و سوزنده‌ای که سنگ را می‌گدازد طبعاً آتش بسیار سختی است. این برای ترساندن ما و برای توجه‌دادن به ما است که بدانیم این حقیقت دارد.

یعنی این شکنجه برای انسان‌های ناسپاس و برای کسانی است که در این نشأه دنیوی ناسپاسی کردند و این چیزی است که امروز اینها با دست خودشان برای آنجا فراهم می‌کنند.

توضیحی پیرامون معنای کافر

پس اگر امروز ما خدای نکرده دچار وادی کفر به خدا شویم و از نعمت بزرگ هدایت الهی روی برگردانیم ناسپاسی‌ی آن نعمت بزرگ است که یک چنین شکنجه‌ای برای ما آماه شده: اعدت للکافرین: و اینکه می‌فرماید: این شکنجه برای کافران آماده شده است، کافر یعنی چه؟ و ناسپاسی‌ کدام نعمت الهی کفر است؟ آیا ناسپاسی نعمت نان و آبی که خدا بما داده؟ که البته ناسپاسی‌ اینها هم بد است، اما ناسپاسی‌ بزرگتر، ناسپاسی‌ هدایت خداست.

خدا راه را و وسیله‌ شناختن راه را در مقابل ما قرار داده و آن، خرد و اندیشه و قدرت تأمّل و عقلی است که در وجود ماست. لذا اگر ما این عقل را با جهالت‌ها و تعصب‌ها و خودخواهی‌ها و با کوتاهی کردن در تأمّل و اندیشه پوشاندیم، از راه هدایت منحرف شدیم و این ناسپاسی و کفران نعمت الهی است و کافر یعنی ناسپاس این نعمت.

البته ممکن است کسانی در جهالت بمانند به خاطر اینکه دست‌شان نرسد، مثل اینکه انسان متوسط معمولی در یک گوشه‌ی دنیا که نور هدایت به او نرسیده است و او هم دارد برای خودش به یک شکلی زندگی می‌کند، او را ما به این معنا کافر نمی‌گوئیم، یعنی این بی‌دین هست، اما کافر نیست بلکه کافر آن کسی است که با راه هدایت مقابله می‌کند و ناسپاسی یعنی مقابله کردن، والاّ اگر کسی نعمت را نشناخته باشد به او نمی‌گویند، کفران نعمت کرد.

پس باید نعمت را شناخته باشد و فکر را و اندیشه را و چشم بصیرتی را که خدا بما داده، بر روی حقایق عالم ببندد و حقایق وجود را نادیده بگیرد، لذاست که در قرآن می‌فرماید: الم نجعل له عینین (بلد - 8) آیا ما برای او دو چشم قرار ندادیم که را مقابل خودش را ببیند؟ یا در جای دیگری از قرآن می‌فرماید: انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفوراًً، انا اعتدناللکافرین سلاسل و اغلالاً و سعیراً (دهر - 3 و 4) آن کسانی که کفران نعمت الهی را بکنند برای آنها آفریدیم و قرار دادیم آتش دوزخ را.

اسلام و تمام ادیان برای این آمدند که انسان‌ها با اندیشه و فکر و آگاهی خود و با تبعیت از این فکر و آگاهی را کمال را پیدا کنند (نه اینکه چیزی را بفهمند و از آن تبعیت نکنند) و در این نشأه‌ دنیوی، یعنی در این فاصله‌ی بین ولادت و مرگ که یک نشأه‌ای از زندگی ماست و یک بخشی از نوار طولانی‌ زندگی ما را تشکیل می‌دهد (و نشأهی مهمتر آن بعد از مرگ است).

راه هدایت را پیدا کنیم و با پیمودن راه کمال، خودمان را هر چه بیشتر به خدا نزدیک کنیم تا به مقامات عالیه‌ای که خدا برای انسان‌ها معین کرده برسیم و گر چنانچه ما این کار را نکنیم و این نعمت الهی را ناسپاسی کردیم، به مصیبت‌ها و شکنجه‌ها که خدا آماده کرده دچار خواهیم شد، اعدت للکافرین:

پس خدای متعال با این سخن: وقودها الناس و الحجاره: می‌خواهد دل این انسانی را که مخاطب آیه هست به این عظمت شکنجه‌ی الهی متوجه کند. این معنای مختصری پیرامون این آیه بود.